Anasayfa
Anjina pektoris Göğüste zaman zaman ağrılardan şikayet ederiz hafif agrılar, geçiçi ağrılar önemsenmez fakat birçok etkenden kaynaklanarak anjina pektoris şokları meydana gelebilir. Kalp bölge sinde şiddetli ağrıyla başlar. Ağrı zaman zaman sol kola da yayılır. Hasta ölüm korkusuyla karışan ağır bir iç sıkıntısı duyar; terli ve solgundur. Elini göğsüne götürerek bir an konuşamadan durur. Bu durum kalbin normal işlevine dönmesiyle birkaç dakika içinde orta dan kalkar.
Nedenleri
Anjina pektoris nöbeti birçok etkenin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Erkeklerde kadınlardan dört kat fazla gö rülürken menopoz sonrasında bu oranın eşitlenmesi hormonal etkenlerin önemi ni gösterir. Hastalık en çok 40-50 yaş grubunda ortaya çıkar; 30 yaşından gençlerde çok az görülür. İstatistiklere göre iş de bir etkendir; serbest meslek sahipleri ve işadamları arasında hastalık daha yaygındır. Aşın sigara tüketimi, zorlu bedensel çalışma, soğuk hava, güçlü duygu ve heyecanlar da bu etken ler arasında sayılabilir. Bütün bu etkenleri harekete geçiren olay ise kalp kasma oksijen taşıyan koroner atardamarlardaki işlev bozukluğu dur. Kalp dokusuna yeterli miktarda kan ve oksijen gitmemesi, yukarıda söz edilen etkenlerin de eklenmesiyle şid detli göğüs ağrılarına yol açar.
Kalbi besleyen koroner atardamarla rın dokulara yeterli kan ve oksijeni taşıyamaması üç biçimde açıklanır:
Birincisi, koroner atardamar du varlarında yağ moleküllerinin birikerek darlığa yol açmasıdır. Koroner atarda marlarda daralma ve sertleşme (aterosk-leroz) varsa kalbin kan gereksiniminin önemli ölçüde arttığı ağır iş, soğuk ha va, aşın güç harcama ve duygulanma gibi durumlarda daralan damarlar gerekli kanı kalbe ulaştıramaz. Böylece anjina pekîoris ortaya çıkar.
ikinci açıklama daha önce sırala nan etkenlerin koroner atardamarlarda kasılmalara (spazm) yol açmasıdır.
Üçüncüsü ise kalp dokusunun aşırı oksijen tüketmesine yol açan adre nalin ve noradrenalin gibi bazı hormon ların üretiminin artmasıdır. Aşın fizik sel etkinlik, duygulanma ve gerginlik durumlarında dolaşıma bol miktarda adrenalin ve noradrenalin salgılanır. Bu durumlarda ortaya çıkan anjina pekto ris, kalbe yetersiz oksijen gelmesinden değil, kalp gereksiniminin atışının artmasından kaynaklanır; koroner atardamar larda işlev bozukluğu yoktur.
Belirtileri
îlk nöbet genellikle hastanın son derece sağlıklı göründüğü bir sırada gelir, yü rüyüş sırasında, spor yaparken, işyerin de ya da bir film seyrederken ani göğüs ağrısı ortaya çıkar. Ağrı göğüs kemiği nin arkasında yoğunlaşmıştır. Omza ve sol kola yayılabilir. Aynı anda derin bir iç sıkıntısıyla soğuk terleme belirir ve hasta yaptığı işi bırakır. Ağrı kısa bir süre sonra yok olur. Bu ilk nöbet birkaç ay yinelenmeyebilir. Ama ağrıyı getiren koşulların bir kez daha var olması duru munda yeniden ortaya çıkabilir. Beş tür anjina pektoris tanımlanmıştır:
Efor anjinası. Hastalığın sık rastla nan tipidir. Nöbet fiziksel etkinlik sıra sında gelir. Yürüyüş sırasında ortaya çıkması ve hastayı sık sık durmaya zor laması nedeniyle ABD’de “vitrin hasta lığı” adıyla da anılır.
Soğuk anjinası. Soğuk hava damar larda büzülmeye yol açar. Bu daralma nın koroner atardamarlan da etkilemesi sonucunda anjina pektoris ortaya çıkar.
Heyecan anjinası. Aşın duygulan malar kalbin oksijen gereksinimini artı rır. Koroner atar damarların artan ge reksinime uyum sağlayamaması anjina pektorise yol açar.
Dinlenme anjinası. Görünürde an-jinaya yol açacak herhangi bir neden yokken ortaya çıkar. Nöbetler yineleyicidir ve nedereyse aralıksız sürer.
Yatma anjinası. Nöbetler geceleri ve öğleden sonraları gelir. Efor anjinasından daha hafiftir, ama daha uzun sü rer. Kan basıncının ani yükselmesi so nucunda koroner atardamarların kasıl ması nedeniyle ortaya çıkar.
Yalancı anjina pektoris. Bunlara ek olarak anjina nöbetine benzeyen gö ğüs ağrıları da vardır. Kalp dışı organ lardan kaynaklanan ağrıların göğse yansıması da anjina nöbeti gibi algıla nabilir. Kalpten kaynaklanmayan bu ağrılara “yalancı anjina pektoris” adı verilir.
Tedavisi
Anjina pektoris nöbetleri uzun süredir başarıyla tedavi edilmektedir. Anjina tedavisinde mucize yaratan trinitrin ad lı ilaç koroner atardamarları genişlete rek kalbe daha fazla kan ve oksijen taşınmasını sağlar. Ağızda eritilerek alı nan bir trinitrin tableti, anjina nöbetini birkaç saniye içinde ortadan kaldırabi lir. Anjina pektoris hastalarının trinitrini yanlarından ayumamalan gerekir.
Anjina pektoris tedavisinde kullanı lan başka ilaçlar da vardır. Bunların hepsi koroner atardamarları genişlete rek kan akışını kolaylaştırmaya yönelik tir. Ayrıca nöbetlerin tipine, sıklığına ve şiddetine göre çalışma yaşamı yavaşla tılmalı, soğuk iklimlerde yaşamaktan kaçınılmalıdır.
Cerrahi girişim
Son yıllarda ilaç araştırmalarında sağla nan önemli ilerlemelere karşın, bazı an jina pektoris olgularında ilaç tedavisi sonuçsuz kalmaktadır. Bazen de başlan gıçta etkili olan trinitrin bir süre sonra etkisini yitirmeye başlar. İlaç tedavisi nin etkisiz kaldığı bu durumlarda genel likle cerrahi girişime başvurulur. Amaç, görevini yapamayan koroner atardamar ların beslediği kalp kası ile aort arasında bir kan köprüsü kurmaktır. Bu cerra hi girişim iki yöntemle gerçekleştirile bilir. Vineberg yöntemi adı verilen do laylı yöntemde meme iç atardamarı kalp kasma (miyokart) bağlanır. Koro ner baypas (by-pass) denen dolaysız yöntemde ise bacaktan alman bacak toplardamarının bir bölümü kullanıla rak aort ile kalp kası arasında bağlantı kurulur.
Vineberg yöntemi
Kanadalı kalp cerrahı Arthur M. Vineberg’in 1950′lerde geliştirdiği ve daha sonra yetkinleştirdiği ameliyat yöntemi dir. Bu yöntemde köprücükaltı atarda marının bir kolu olan meme iç atarda marı belli bir düzeyde kesilerek ucu kalp kasının ön yüzünün içine bir tünel gibi birleştirilir. Paha sonra yan atarda mar kollarının da gelişmesiyle kalp kası yeterli ölçüde kanlanabilir ve böylece anjina belirtileri ortadan kalkar.
Vineberg cerrahi girişimi kuşkusuz etkili bir tedavi yöntemidir. Ama sonuçlarının hastada yavaş ortaya çıkma sı ve yöntemin teknik açıdan zor olma sı nedeniyle çok yaygınlaşmamıştır. Gene de doğrudan koroner baypasın uygulanamadığı sol koroner atardamar bozukluklarında Vineberg yöntemine başvurulur.
Nedenleri
Anjina pektoris nöbeti birçok etkenin bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Erkeklerde kadınlardan dört kat fazla gö rülürken menopoz sonrasında bu oranın eşitlenmesi hormonal etkenlerin önemi ni gösterir. Hastalık en çok 40-50 yaş grubunda ortaya çıkar; 30 yaşından gençlerde çok az görülür. İstatistiklere göre iş de bir etkendir; serbest meslek sahipleri ve işadamları arasında hastalık daha yaygındır. Aşın sigara tüketimi, zorlu bedensel çalışma, soğuk hava, güçlü duygu ve heyecanlar da bu etken ler arasında sayılabilir. Bütün bu etkenleri harekete geçiren olay ise kalp kasma oksijen taşıyan koroner atardamarlardaki işlev bozukluğu dur. Kalp dokusuna yeterli miktarda kan ve oksijen gitmemesi, yukarıda söz edilen etkenlerin de eklenmesiyle şid detli göğüs ağrılarına yol açar.
Kalbi besleyen koroner atardamarla rın dokulara yeterli kan ve oksijeni taşıyamaması üç biçimde açıklanır:
Birincisi, koroner atardamar du varlarında yağ moleküllerinin birikerek darlığa yol açmasıdır. Koroner atarda marlarda daralma ve sertleşme (aterosk-leroz) varsa kalbin kan gereksiniminin önemli ölçüde arttığı ağır iş, soğuk ha va, aşın güç harcama ve duygulanma gibi durumlarda daralan damarlar gerekli kanı kalbe ulaştıramaz. Böylece anjina pekîoris ortaya çıkar.
ikinci açıklama daha önce sırala nan etkenlerin koroner atardamarlarda kasılmalara (spazm) yol açmasıdır.
Üçüncüsü ise kalp dokusunun aşırı oksijen tüketmesine yol açan adre nalin ve noradrenalin gibi bazı hormon ların üretiminin artmasıdır. Aşın fizik sel etkinlik, duygulanma ve gerginlik durumlarında dolaşıma bol miktarda adrenalin ve noradrenalin salgılanır. Bu durumlarda ortaya çıkan anjina pekto ris, kalbe yetersiz oksijen gelmesinden değil, kalp gereksiniminin atışının artmasından kaynaklanır; koroner atardamar larda işlev bozukluğu yoktur.
Belirtileri
îlk nöbet genellikle hastanın son derece sağlıklı göründüğü bir sırada gelir, yü rüyüş sırasında, spor yaparken, işyerin de ya da bir film seyrederken ani göğüs ağrısı ortaya çıkar. Ağrı göğüs kemiği nin arkasında yoğunlaşmıştır. Omza ve sol kola yayılabilir. Aynı anda derin bir iç sıkıntısıyla soğuk terleme belirir ve hasta yaptığı işi bırakır. Ağrı kısa bir süre sonra yok olur. Bu ilk nöbet birkaç ay yinelenmeyebilir. Ama ağrıyı getiren koşulların bir kez daha var olması duru munda yeniden ortaya çıkabilir. Beş tür anjina pektoris tanımlanmıştır:
Efor anjinası. Hastalığın sık rastla nan tipidir. Nöbet fiziksel etkinlik sıra sında gelir. Yürüyüş sırasında ortaya çıkması ve hastayı sık sık durmaya zor laması nedeniyle ABD’de “vitrin hasta lığı” adıyla da anılır.
Soğuk anjinası. Soğuk hava damar larda büzülmeye yol açar. Bu daralma nın koroner atardamarlan da etkilemesi sonucunda anjina pektoris ortaya çıkar.
Heyecan anjinası. Aşın duygulan malar kalbin oksijen gereksinimini artı rır. Koroner atar damarların artan ge reksinime uyum sağlayamaması anjina pektorise yol açar.
Dinlenme anjinası. Görünürde an-jinaya yol açacak herhangi bir neden yokken ortaya çıkar. Nöbetler yineleyicidir ve nedereyse aralıksız sürer.
Yatma anjinası. Nöbetler geceleri ve öğleden sonraları gelir. Efor anjinasından daha hafiftir, ama daha uzun sü rer. Kan basıncının ani yükselmesi so nucunda koroner atardamarların kasıl ması nedeniyle ortaya çıkar.
Yalancı anjina pektoris. Bunlara ek olarak anjina nöbetine benzeyen gö ğüs ağrıları da vardır. Kalp dışı organ lardan kaynaklanan ağrıların göğse yansıması da anjina nöbeti gibi algıla nabilir. Kalpten kaynaklanmayan bu ağrılara “yalancı anjina pektoris” adı verilir.
Tedavisi
Anjina pektoris nöbetleri uzun süredir başarıyla tedavi edilmektedir. Anjina tedavisinde mucize yaratan trinitrin ad lı ilaç koroner atardamarları genişlete rek kalbe daha fazla kan ve oksijen taşınmasını sağlar. Ağızda eritilerek alı nan bir trinitrin tableti, anjina nöbetini birkaç saniye içinde ortadan kaldırabi lir. Anjina pektoris hastalarının trinitrini yanlarından ayumamalan gerekir.
Anjina pektoris tedavisinde kullanı lan başka ilaçlar da vardır. Bunların hepsi koroner atardamarları genişlete rek kan akışını kolaylaştırmaya yönelik tir. Ayrıca nöbetlerin tipine, sıklığına ve şiddetine göre çalışma yaşamı yavaşla tılmalı, soğuk iklimlerde yaşamaktan kaçınılmalıdır.
Cerrahi girişim
Son yıllarda ilaç araştırmalarında sağla nan önemli ilerlemelere karşın, bazı an jina pektoris olgularında ilaç tedavisi sonuçsuz kalmaktadır. Bazen de başlan gıçta etkili olan trinitrin bir süre sonra etkisini yitirmeye başlar. İlaç tedavisi nin etkisiz kaldığı bu durumlarda genel likle cerrahi girişime başvurulur. Amaç, görevini yapamayan koroner atardamar ların beslediği kalp kası ile aort arasında bir kan köprüsü kurmaktır. Bu cerra hi girişim iki yöntemle gerçekleştirile bilir. Vineberg yöntemi adı verilen do laylı yöntemde meme iç atardamarı kalp kasma (miyokart) bağlanır. Koro ner baypas (by-pass) denen dolaysız yöntemde ise bacaktan alman bacak toplardamarının bir bölümü kullanıla rak aort ile kalp kası arasında bağlantı kurulur.
Vineberg yöntemi
Kanadalı kalp cerrahı Arthur M. Vineberg’in 1950′lerde geliştirdiği ve daha sonra yetkinleştirdiği ameliyat yöntemi dir. Bu yöntemde köprücükaltı atarda marının bir kolu olan meme iç atarda marı belli bir düzeyde kesilerek ucu kalp kasının ön yüzünün içine bir tünel gibi birleştirilir. Paha sonra yan atarda mar kollarının da gelişmesiyle kalp kası yeterli ölçüde kanlanabilir ve böylece anjina belirtileri ortadan kalkar.
Vineberg cerrahi girişimi kuşkusuz etkili bir tedavi yöntemidir. Ama sonuçlarının hastada yavaş ortaya çıkma sı ve yöntemin teknik açıdan zor olma sı nedeniyle çok yaygınlaşmamıştır. Gene de doğrudan koroner baypasın uygulanamadığı sol koroner atardamar bozukluklarında Vineberg yöntemine başvurulur.
