Anasayfa
Püritenlerin Tarihi Misyonu İngiltere'de 1600'lü yılların başında yeni bir mezhep yayılmaya başladı. William Tyndale adlı bir Calvinist'in kurduğu mezhep, Protestan öğretisinin çoğu konuda daha radikal hale getirilmiş bir şekliydi. Örneğin Protestanlığın Papa'ya ve Katolik Kilisesi'nin hiyerarşisine karşı açtığı savaş, Püritenler adı verilen bu yeni mezhep tarafından daha da ilerletilmiş ve Protestan Anglikan Kilisesi'ni de içine alacak bir düşmanlığa dönüştürülmüştü. Bu yeni mezhebin bağlılarının en ilginç özelliği ise, Luther ve Calvin'in başlattığı "Eski Ahit'e yönelme" hareketini daha da ileri, radikal bir çizgiye ben gayımürmeleri ve Eski Ahit'i (Tevrat) neredeyse inançlarının tek kaynağı haline sokmalarıydı.Eski Ahit'e yönelmek demek, doğal olarak Yahudilere yönelmek demekti. Püritenler de öyle yaptılar. Eski Ahit hükümlerine göre, Yahudiler üstün ve seçilmiş bir halktı ve Püritenler bunu kayıtsız şartsız kabul ettiler. Bu, Püritenlerin Yahudilere ve Yahudi dinine büyük bir sempati ve hayranlık beslemelerine yol açtı. Eski Ahit'e bu kadar bağlanmanın bir sonucu daha vardı; Püritenler kendilerini de hayran oldukları Yahudilerle özdeşleştirmeye, kendilerini onlara benzetmeye başladılar.
"Yahudi Ansiklopedisi" Encylopaedia Judaica, Püritenlik'ten, "Judaizers" (yahudiciler/yahudi sempatizanları) başlığı içinde söz ediyor. Bu terimi ise şöyle açıklıyor: "Judaizer: Yahudi olmadığı halde Yahudi dininin bir kısmını ya da bütünün uygulayan veya Yahudi olduğunu öne süren kimse." Bu sınıfa dahil ettiği Püritenler için de şunları söylüyor:
İngiltere ve Amerika dahil, Kuzey Atlantik'te Püritenliğin güçlenmesiyle birlikte, Tevrat'ın incelenmesi buna bağlı olarakta 'yahudileşme' (judaizing) hareketleri başladı. Bu İbrani dilini kullanma, anayasanın Tevrat'a dayandırılması ve Sabbath'ın yahudi dinine göre kutlanması taleplerine kadar vardı.
Püritenler kendilerini Yahudilerle özdeşleştirme konusunda çok ısrarlıydılar. Çocuklarına, Samuel, Amos, Sarah, Judith gibi yahudi isimleri veriyor, tüm Yahudi dini kural ve geleneklerini uyguluyor, İbranice konuşmaya çalışıyorlar, kısacası Judaica'nın da kullandığı deyimle "Yahudileşiyor"lardı. İngiliz yazar E. Dowden, bu nedenle Puritan and Anglican adlı kitabında, "Püritenlik, İngiltere'nin kalbine ve ruhuna, Tevrat'ın dehasını taşıdı" der. Universal Jewish Encyclopedia'nın yazdığına göre ise, "ahlak yapısı Tevrat'la tümüyle eş olan Püritenlik, 'İngiliz Yahudiliği' olarak adlandırılmıştır." Ancak Püritenlerin devlet ve kilise hakkındaki radikal düşünceleri, Kral tarafından baskı görmeleriyle sonuçlandı. Bu nedenle 1620'li yıllarda iki büyük Püriten grubu ülkeden ayrıldı; biri Yeni Dünya'nın kuzeyine, bugünkü ABD'ye gitti ve oradaki ilk önemli koloniyi kurdu. Diğeri ise Amsterdam'a göçtü. Kalan Püritenler mücadeleye karar verdiler ve örgütlendiler. Giderek de güçlendiler. Sonuçta, Cromwell'in yönettiği Püriten ordusu, 1649'da Kral I. Charles'ı devirdi ve bir Püriten Cumhuriyeti kurdu. Kendini tüm ülkeye "Lord Protector" (Koruyucu Lord) ilan eden Cromwell de, bir dikta rejimi oluşturdu. Ülkeyi artık "judaizer", yani Yahudilere hayran olan ve kendilerini de onlarla özdeşleştirmeye çalışan Püritenler yönetiyordu.
Nitekim Cromwell'in icraatları da "Yahudi hayranı" kimliğine uygundu. İngiltere'nin devrimci Lord'u, İngiltere'de yaşamaları o tarihe kadar yasak olan Yahudilere İngiltere'ye yerleşme izni verdi. (Yahudiler, İngiltere'den Kral I. Edward tarafından 1292 yılında "halkı tefecilik yoluyla sömürdükleri" gerekçesiyle sürülmüşlerdi ve bu yasak asırlar boyu sürdü. Bu nedenle Cromwell'in iktara geldiği 1649 yılında, inançlaını gizlice sürdüren bir kaç ailenin dışında, ülkede Yahudi yoktu.) Fakat bir kaç yıl içinde Cromwell bir kanun yayınlayarak bu yasağı sona erdirdi ve ilk Yahudi göçmenler, Püritelerin sevinç göz yaşları arasında İngiltere'ye yerleşmeye başladılar.
Püritenlik, böylece İngiliz kültürüne derin bir "Yahudi hayranlığı" enjekte ediyordu. Bu sosyal oluşum, asırlar sonra Siyonizm'e verilecek olan İngiliz desteğinin de çekirdeğiydi. Nitekim Cromwell döneminin önde gelen Püritenlerin Elbenezer Cartright, yahudilerin İngiltere'ye dönüşleri üzerine duygulanmış ve şöyle demişti:
Bu İngiliz ulusu, Hollanda'daki temsilcileriyle birlikte, İsrailoğulları'nı zamanı geldiğinde ataları olan Abraham, Isaac ve Jacob'un topraklarına, onlara vaad edilmiş olan Vaadedilmiş Topraklar'a da gemileriyle taşıma şerefine ulaşacak ilk ulus olacaktır.
Püritenlik, böylece Yahudiler açısından stratejik bir müttefik olarak tarihi misyon kazanıyordu. Bu misyon, az önce belirttiğimiz gibi öncelikle İngiltere'yi etkileyecekti. Ancak bu misyonun asıl büyük hedefi, Kristof Kolomb tarafından "yahudiler için iyi bir yer" ve "Süleyman Tapınağı'nı inşa etmek için gereken gücün kaynağı" olsun diye keşfedilen Yeni Dünya olacaktı.
harunyahya.com
"Yahudi Ansiklopedisi" Encylopaedia Judaica, Püritenlik'ten, "Judaizers" (yahudiciler/yahudi sempatizanları) başlığı içinde söz ediyor. Bu terimi ise şöyle açıklıyor: "Judaizer: Yahudi olmadığı halde Yahudi dininin bir kısmını ya da bütünün uygulayan veya Yahudi olduğunu öne süren kimse." Bu sınıfa dahil ettiği Püritenler için de şunları söylüyor:
İngiltere ve Amerika dahil, Kuzey Atlantik'te Püritenliğin güçlenmesiyle birlikte, Tevrat'ın incelenmesi buna bağlı olarakta 'yahudileşme' (judaizing) hareketleri başladı. Bu İbrani dilini kullanma, anayasanın Tevrat'a dayandırılması ve Sabbath'ın yahudi dinine göre kutlanması taleplerine kadar vardı.
Püritenler kendilerini Yahudilerle özdeşleştirme konusunda çok ısrarlıydılar. Çocuklarına, Samuel, Amos, Sarah, Judith gibi yahudi isimleri veriyor, tüm Yahudi dini kural ve geleneklerini uyguluyor, İbranice konuşmaya çalışıyorlar, kısacası Judaica'nın da kullandığı deyimle "Yahudileşiyor"lardı. İngiliz yazar E. Dowden, bu nedenle Puritan and Anglican adlı kitabında, "Püritenlik, İngiltere'nin kalbine ve ruhuna, Tevrat'ın dehasını taşıdı" der. Universal Jewish Encyclopedia'nın yazdığına göre ise, "ahlak yapısı Tevrat'la tümüyle eş olan Püritenlik, 'İngiliz Yahudiliği' olarak adlandırılmıştır." Ancak Püritenlerin devlet ve kilise hakkındaki radikal düşünceleri, Kral tarafından baskı görmeleriyle sonuçlandı. Bu nedenle 1620'li yıllarda iki büyük Püriten grubu ülkeden ayrıldı; biri Yeni Dünya'nın kuzeyine, bugünkü ABD'ye gitti ve oradaki ilk önemli koloniyi kurdu. Diğeri ise Amsterdam'a göçtü. Kalan Püritenler mücadeleye karar verdiler ve örgütlendiler. Giderek de güçlendiler. Sonuçta, Cromwell'in yönettiği Püriten ordusu, 1649'da Kral I. Charles'ı devirdi ve bir Püriten Cumhuriyeti kurdu. Kendini tüm ülkeye "Lord Protector" (Koruyucu Lord) ilan eden Cromwell de, bir dikta rejimi oluşturdu. Ülkeyi artık "judaizer", yani Yahudilere hayran olan ve kendilerini de onlarla özdeşleştirmeye çalışan Püritenler yönetiyordu.
Nitekim Cromwell'in icraatları da "Yahudi hayranı" kimliğine uygundu. İngiltere'nin devrimci Lord'u, İngiltere'de yaşamaları o tarihe kadar yasak olan Yahudilere İngiltere'ye yerleşme izni verdi. (Yahudiler, İngiltere'den Kral I. Edward tarafından 1292 yılında "halkı tefecilik yoluyla sömürdükleri" gerekçesiyle sürülmüşlerdi ve bu yasak asırlar boyu sürdü. Bu nedenle Cromwell'in iktara geldiği 1649 yılında, inançlaını gizlice sürdüren bir kaç ailenin dışında, ülkede Yahudi yoktu.) Fakat bir kaç yıl içinde Cromwell bir kanun yayınlayarak bu yasağı sona erdirdi ve ilk Yahudi göçmenler, Püritelerin sevinç göz yaşları arasında İngiltere'ye yerleşmeye başladılar.
Püritenlik, böylece İngiliz kültürüne derin bir "Yahudi hayranlığı" enjekte ediyordu. Bu sosyal oluşum, asırlar sonra Siyonizm'e verilecek olan İngiliz desteğinin de çekirdeğiydi. Nitekim Cromwell döneminin önde gelen Püritenlerin Elbenezer Cartright, yahudilerin İngiltere'ye dönüşleri üzerine duygulanmış ve şöyle demişti:
Bu İngiliz ulusu, Hollanda'daki temsilcileriyle birlikte, İsrailoğulları'nı zamanı geldiğinde ataları olan Abraham, Isaac ve Jacob'un topraklarına, onlara vaad edilmiş olan Vaadedilmiş Topraklar'a da gemileriyle taşıma şerefine ulaşacak ilk ulus olacaktır.
Püritenlik, böylece Yahudiler açısından stratejik bir müttefik olarak tarihi misyon kazanıyordu. Bu misyon, az önce belirttiğimiz gibi öncelikle İngiltere'yi etkileyecekti. Ancak bu misyonun asıl büyük hedefi, Kristof Kolomb tarafından "yahudiler için iyi bir yer" ve "Süleyman Tapınağı'nı inşa etmek için gereken gücün kaynağı" olsun diye keşfedilen Yeni Dünya olacaktı.
harunyahya.com
